Fumigasyon Tanımı

Böcekleri (yumurta, larva, nymph, pup ve ergin dönemde) ve diğer zararlı etmenleri (nematod, mantar, bakteri gibi) öldürmek amaçlı ile kapalı bir ortamda (belirli bir ısıda ve miktarda) gaz halinde kimyasal bir madde (fumigant) vermek ve belirli bir süre gazı bu ortamda tutma işlemidir.

Fumigasyon Tarihçesi

Fümigasyon 20. yüzyılın başından beri tarımsal ürünlerdeki zararlıları etmenlere karşı kullanılan bir kimyasal savaş metodudur. Günümüzde etkin bir şekilde kullanılan bu yöntem, bugünküduruma gelinceye dek birçok değişik kademeler geçirmiştir. Bundan sonra da teknikdeki ilerlemelere paralel olarak aşamalar kaydedecek bu metodun mevcut duruma varıncaya kadar geçirdiği tarihsel gelişmeler şöyle özetlenebilir.

İnsanların ilk çağlardan beri gerek inaçları uğruna kestikleri hayvanların ve gerekse tıbbi amaçlarda kullandıkları bitkisel ve bitkisel kaynaklı olmayan maddelerin yakılması esnasında ortaya çıkan, duman, fümigsyon işleminde kullanılan fumigantlerın ilk nüvesini oluşturmakta ve tabii halde oluşan bu işlemde fümigasyonun ilk kullanımı sahasını teşkil etmektedir. Nitekim M.Ö. 10. asırda yaşamış olan Homer, Odisse adlı eserinde kükürdün yakılması süretiyle oluşan gazın ev zararlılarına karşı kullanıldığını kaydetmektedir. Keza kükürt dumanlarının tarihinde eski çağlarında beri uyuz hastalığına karşı kullanıldığı da bilinmektedir.

Askeri alanlarda ise M.Ö. 431-434 yıllarında arasındaki Atina – Isparta savaşlarında ve M.S. 670 yıllarında Araplar` ın İstanbul` u zaptemek üzere yaptıkları hucümları önleme esnasında zehirli gazların kullanıldığı literatürlerce kaydedilmektedir. Bu sahada çeşitli aşamalardan gelen zehirli gaz kullanımı en etkin olarak 1. Dünya Savaşı esnasında uygulanma alanı bulmuştur.

Zehirli gazların tarımsan alanlarda ilk kullanımı ise M.Ö. 200 yılında bağ yapraklarındaki zararlı böceklerin asfalt ve kükürt dumanları ile yok edilmeye çalışıldığı, Cato adlı yazar tarafındanbelirtilmeye başlayan uygulama, değişik kademelerden geçerek son 50 – 60 yıllık peryotta en verimli ve en etkin dönemini yaşamaktadır. Nitekim karbon sülfürün insektisit etkisini 1854 yılınd keşfedilmesi ve 1857` de ambar zararlılarına karşı kullanılması, keza hidrojen siyanürün fumigant olarak 1886` da, klorpikrinin 1907` de, etilen oksidin 1927` de ve Methyl Bromidin 1932` dekullanılmaya başlanması sonucu bunun tipik örnekleridir.

Dünyada fümigasyonu işleminin yapıldığı modern anlamda ilk fumigatuvar 1920` de Amerika` da ve 1926 yılında Fransa` da tesis edilmiştir. Türkiye` de ise ilk fümigatuvar Mersin` de Faransızlar tarafından inşa edilmiş olup daha sonrada İzmir` de Tariş bünyasinde ve İstanbul` da Cibali Tekel Tütün fabrikasında faaliyete geçirilmiştir. Ayrıca İzmir` de üzüm ve incir fumigasyonlarında atmosferik beton gazlama odalarının çok eskiden beri faaliyet gösterdikleri bilinmektedir.

Fümigasyon Gayesi ve Önemi

Fumigasyon her türlü bitkisel ve hayvansal kaynaklı ürünler, diğer materyaller, ihraracatı yapılan ürünler ile üzerinde taşınan tahta paletleri zararlı etmenlerden arındırarak bu etmenlerin ürünlerde oluşturduğu tahribatı ve kaybı önlemek suretiyle ürünün sağlıklı halde bulunması amacını gerçekleştirmektedir. İhracat yapan firmaların ürünlerinde çok uzun yol boyunca taşınır ve bu taşınma sırasında havasızlık, ani ısı değişiklikleri ve nem nedeniyle böceklenme yaşanır. Bu sebeple ciddi ürün kaybı yaşanarak maddi zarara uğranmaması nedeni ile fumigasyon çok önemlidir. Fumigasyon ülkeler arası hatta bölgeler arası farklı böcek populasyonları geçişini önlemek için de son derece önemlidir. Fumigasyon işleminin yapısındaki esas olanlar;

• Bulaşık ürünüe direkt olarak tatbik edilebilen bir yöntem olması,
• Difüzyon yüksekliği nedeniyle ürünlerde uç noktalara kadar nüfuz edebilme ve homojen dağılma imkanı sağlaması,
• Gıda maddelerindeki kalıntı ve koku oranının tolerans sınırları içinde bulunması,
• Kısa sürede büyük miktardaki ürünlere uygulanabilme olanağı sağlanması,
• Diğer savaş yöntemlerine oranla daha az masraf ve iş gücü gerektirmesi,
• Zararlı etmenlerin tüm biyolojik dönemlerine etkili olması gibi özellikler bu işlemin olumlu yönlerini teşkil etmektedir.

Bu olumlu yönlere sahip fümigasyon işlemi sonucunda gerek ihracat ve gerekse ithalat bakımından pek çok kolaylıklar sağlanmakta ve dolayısıyla yurda tehlikeli zararlı etmenlerin her biyolojik dönemdeki canlı halinin girmesi önlemekte ve alıcı isteklerine uygun temizlikte ürünlerin hazırlanması sağlanmaktadır.

Bu öneme sahip fümigasyon işleminde kullanılan fumigantların:

• Taşıdıkları kaplara ve uygulandıkları ortama aşındırıcı etki yapmaları,
• Uygulandıkları ürünlerle sabit bileşimli ve istenilmeyen kalıntılar yapmaları
• Canlı bitkilerde bozulmalara ve üretim materyallerinde ( =tohum v.b. ) çimlenme kaybına neden olmaları,
• Parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı olmaları,
• İnsan üzerinde de yüksek toksik etkide bulunabilmeleri gibi olumsuz özelliklerinden ötürü bu işlemin uzman kişilerce çok dikkatli ve tekniğine uygun şekilde yapılması gerektirmektedir.

Gasfree: Fumigasyon uygulaması sonucu meydana gelen zehirli öldürücü gazın uygulama alanından çok hassas ve duyarları cihazlar ile mühendis nezaretinde uzaklaştırılması ve boşaltılması yöntemidir.